Xanana Gusmao Nia Pozisaun Kumpletu ba Desizaun Tribunal, Sei la Premiti Hadau Topu Honis

SMNewstl.com 22-12-2021 (Oecusse) – Lider Nacional, Kay Rala Xanana Gusmao konsidera desizaun Tribunal la justu ba eis Padre Richard Dasbach tamba konsiderado hare deit ba parte balun hodi ignora tia deklarasaun husi sasin sira. Xanana Gusmao dehan, Tribunal laiha kbi’it atu halo balansu ba kontradisoins nune’e redus tia falha sira.

Orfaun sira hakoak hela Lider Nacional, Kay Rala Xanana Gusmao hodi tanis halerik ba desizaun Tribunal ne’ebe konsidera la justu, iha Orfonato Topu Honis Terrsa-feira. (21-12-2021) .Foto SMNews/Mariano Costa

“Tribunal rona deit deklarasaun husi ema nain ha’at ne’ebe nain ida dehan katak, lor-loron hare amo bolu labarik sira ba toba no inan aman sira hotu iha Topu Honis hatene, enkuanto Procurador bolu fali nia ida hare ne’e ba hata’an dehan la hare buat ida, hau ba iha neba, tamba escola besik, hau ba, maibe nunka hare amo toba ho labarik sira, nunka hare amo fo haris labarik sira, ida ne’e Tribunal la konsidera katak, ne’e manipulasaun hotu,”haktuir Xanana Gusmao.

Orfaun sira tur hakoak malu hodi tanis halerik ba desizaun Tribunal ne’ebe konsidera la justu ba eis Padre Richard Dasbach, iha Orfonato Topu Honis, Tersa-feira (21-12-2021). Foto SMNews/Mariano Costa

Tuir Xanana, Tribunal temi vitima nain ha’at ne’e tamba kaer metin ona katak, la deklara kontra. Entaun sira ida ba tia visum ne’e oinsa? ubriga tenki deklara, kuando lae tama kadeia tinan 3, ida ne’e la kontra kodiku prosesu penal ga. Tribunal temi iha neba katak, vitima nain 4 ne’e terus no terus tebes, be’e imi ida ba tia visum obrigatorio ne’e oinsa? Nunka konsidera liu, sa Tribunal mak nune’e,”kestiona Xanana Gusmao ho expresaun triste no hirus iha labarik sira nia oin.

Orfaun sira tur hakoak malu hodi tanis halerik ba desizaun Tribunal ne’ebe konsidera la justu ba eis Padre Richard Dasbach, iha Orfonato Topu Honis, Terrsa-feira. (21-12-2021)  Foto SMNews/Mariano Costa

Fundador nasaun ne’e afirma tan katak, se’e vitima maka nain 4 ne’e deit, tamba saida mak tenki visum labarik sira ate to’o nain ida lakon vida no ikus laiha justisa ida ba sira. Tribunal lolos konsidera buat sira ne’e hotu, laos hare deit husi parte ida.

“Hau hatene, agora loron bo’ot ne’e ONG sira hanesan PRADET, FOKUPERS no seluk tan, sira sei mai besik imi lori buat oi-oin hodi hamaus, maibe liu tia ida ne’e lae ona. Hau mak durante ne’e tau matan ba uma mahon sira, sira halo buat ruma kuando iha osan, mais kuando laiha ne’e realidade maka agora dadaun imi hasoru, justisa ba imi laiha, visum saugati deit,”Xanana kontinua kestiona.

Xanana fundamenta, kuando amo tama ona Komarka, ema balun sei ba foti Orfonato Topu Honis, maibe ba ida ne’e nia sei la premiti tamba ne’e partense ba orfaun sira. “Hau hatene, sira aranju buat sira ne’e hotu ho intensaun atu foti fatin ida ne’e ba halo Hotel Bintang 5 ou 6, ne’ebe amo ba ona Kumarka sira sei mai, hau husu ba imi atu labele husik fatin ida ne’e, kualker ema ruma hakarak mai hadau kontaktu kedas para hau mai ita tuba hein sira, agora Dili-Oecusse oras 4 deit, ne’ebe lalika tauk, fatin ne’e imi nian,” Xanana garante.

Sorin seluk, ho matawen orfaun sira reforsa hodi dehan, desizaun ne’ebe Tribunal foti la kondis ho realidade, tamba sira mak durante ne’e hamutuk ho amo. “Amo mak kuidadu ami no fo hatais no fo escola ami,  amo nunka halo hanesan ne’ebe sira kondena, ohin loron sira harahun ami nia kontenti no haksolok ho amo durante tinan barak nia laran, laiha problema, buat hotu ami intrega ba maromak,”hato’o sira ho matawen.

Orfaun sira ne’e fundamenta, tribunal konsidera liu sira nain ha’at ne’ebe deklara sai vitima, maibe ponto pregunta ba sira maka oinsa ho ida ne’ebe visum. “Tribunal dehan sira nain 4 vitima, mas ami durante hamutuk ho amo, amo nunka halo buat ruma mai ami. Se’e nune’e oinsa ho ami ne’ebe maka obrigatorio visum, se’e desizaun tribunal la konsidera ne’e hotu tamba saida tenki mai visum ami,”sira kesiona.

Orfaun sira ne’e diskumfia, iha indisius balun husi desizaun Tribunal nian no husu ba Kay Rala Xanana Gusmao atu nafatin akompanha sira ba prosesu ida ne’e hodi hetan lia los no justu.

Entretantu hafoin Tribunal liu husi Juiz Yudit Pamungkas hafoin le’e sai desizaun ikus kadeia tinan 12 ba Richard Dasbach, orfaun sira hotu tanis hakilar kedas iha Tribunal laran hodi dehan, desizaun la justu nune’e konsege dudu malu ho polisia hodi la autroriza lori sai eis Padre ba Prizaun, maibe ikus konsege lori duni.

Xanana Gusmao ne’ebe akompanha prosesu ne’e husi inisu to’o remata hafoin rona desizaun deside husik kedas sala julgamentu hodi hasoru malu hikas fali ho orfaun sira iha Topu Honis. Iha neba, Xananan Gusmao ho orfaun sira hotu tanis hodi la imagina katak, situasaun ikus sai nune’e. Xanana dehan ba orfaun sira katak, prosesu sei lao nune’e hamutuk ho advogado iha tempu loron 15 nia laran sei dere odamatan Tribunal Recurso atu hetan justisa ida justu ba eis Padre Richard Dasbach.

Prosesu ba kazu ne’e rasik, Ministerio Publiku reprezenta husi Prokurador Matias Soares. Enkuanto Eis Padre Dasbach hetan asistensia legal husi advogado Eusebio Guterres, Miguel Faria, Pedro Aparico inklui advogado rua seluk tan. (Rio)