Ekonomia, Geral, Politika, Social

Nasaun Estadu Membru OACPS Ho UE Asina Ona Akórdu Parseria Ba Tinan 20

Nasaun Estadu Membru OACPS Ho UE Asina Ona Akórdu Parseria Ba Tinan 20

Smnewstl.com – Nasaun membru husi Organizasaun Estadu Áfrika Karíbas no Pasífika (OACPS-sígla inglés) ho Uniaun Europeia-UE kuarta-feira ne’e, asina ona akórdu parseria ne’ebé hanaran akórdu Samoa ho durasaun tinan 20 hodi troka akórdu kotonou ne’ebé kadukadu ona.

Akórdu ne’e asina husi reprezentante nasaun membru hamutuk 79 husi OACPS no mós nasaun membru Uniaun Europeia hamutuk nasaun 29.

Iha reuniaun ba loron segundu entre membru ACP ho UE sira halo diskusaun no deliberasaun ba mekanizmu parseria entre ACP ho Uniaun Europeia sira, antes avansa ba asinatura akórdu parseria ne’ebé hanaran akórdu Samoa.

Tanba objetivu oprinsipal husi akórdu parseria ida-ne’e mak oinsá UE bele fó apoiu finanseira ba nasaun OACPS sira hodi implementa programa prioridade global sira hanesan mudansa klimátika, sustentabilidade no prosperidade inkluzivu, tranzisaun matak (Green Transition), governasaun tasi (Ocean Governance), governasaun dijital no parseria sira, konektividade, defeza no seguransa, seguransa umana liu-liu atu hatán ba apoiu umanitáriu no dizastre natural, saúde, edukasaun, assuntu jéneru no seluk tan.

Enkontru ba asinatura akórdu ne’e hala’o durante loron rua, hahú husi loron 14-15 Novembru ne’ebé lidera husi Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun Timor-Leste, Bendito dos Santos Freitas, hanesan co-prezidente ba sessaun espesiál reuniaun konsellu ministru ba dala-46 entre OACPS ho Uniaun Europeia.

Reuniaun durante loron rua ne’e, loke husi husi Primeira-Ministra Estadu Independente Samoa, Fimeā Naomi Mata’afa, nu’udar uma-na’in ba enkontru refere.

Entretantu, iha loron primeiru sessaun espesial reuniaun Konsellu Ministru ho membru OACPS sira ne’ebé prezide husi Ministru Bendito Freitas nu’udar Prezidente meza, halo deliberasaun ba akórdu parseria entre OACPS ho Uniaun Europeia ne’ebé hanaran akórdu Samoa.

Iha sorumutuk ne’e, membru OACPS sira mós fó émfaze ba assuntu global liu-liu kona-ba asuntu problema mudansa klimátika ne’ebé sai preokupasaun mundial, iha ne’ebé sai mós ajenda prinsipal iha enkontru COP28 ne’ebé sei hala’o iha tempu badak iha Dubai.

Entretantu, OACPS hanesan organizasaun multilaterál ida-ne’ebé kompostu husi nasaun 79 husi Áfrika, Karaíbas no Pasífiku ne’ebé mantein relasaun kooperasaun ho Uniaun Europeia (EU). Organizasaun ne’e kria ona iha tinan 1975 ho objetivu atu promove dezenvolvimentu ekonómiku, integrasaun rejionál no kooperasaun polítika entre ninia Estadu membru sira no EU.

Akordu-kuadru atuál ba parseria ida-ne’e Akordu Kotonou, daudaun ne’e sei transfere ba Akordu Samoa, ne’ebé marka era foun kooperasaun rejionál no aspirasaun hamutuk. Timor-Leste adere ona ba Akordu Kotonou iha tinan 2007.

Akordu Samoa, ho objetivu atu hametin kooperasaun entre EU no Estadus-Membrus OACPS nian, ne’ebé foka liu iha prioridade sira hanesan direitus umanus, demokrasia, pás, dezenvolvimentu umanu, kreximentu sustentável, sustentabilidade ambientál, migrasaun no mobilidade. Akordu ne’e kompostu husi baze komún ida no protokolu rejionál tolu ne’ebé halo hodi atende nesesidade espesífika sira rejiaun Áfrika, Karaíbas no Pasífiku nian. (Smnews)


NOTISIA RELEVANTE


Komentariu

CITIZEN JOURNALISM
x
error: