Dezentendimentu Akontese Entre Xanana ho Procurador Iha Julgamentu ba Kazu Topu Honis, Xanana Tuku Meza Dala 3

Smnewstl.com 28-12-2021 (Dili) – Tribunal Distrital Dili Tersa-feira kontinua halao julgamentu ba Padre Herminio Goncalves ligado ho relatorio investigasaun husi Komisaun Justisa e Paz ba kazu Topu Honis.

Julgamentu kontinuasaun ne’e prezide husi Juiz Argentino Belo, enkuanto Ministerio Publiku reprezenta husi Prokurador Matias Soares, hodi rona deklarasaun husi Kay Rala Xanana Gusmao.

Padre Herminio reprezenta husi advogado Miguel Faria, Madre Elda husi Kogresaun Carmelita no Madre Terezinha husi Canosa.

Tribunal notifika Kay Rala Xanana Gusmao hanesan sasin ligado ho relatorio investigasaun husi Komisaun Justisa e Paz liderado Padre Herminio Goncalves ne’ebe ‘koak’ ba publiku. Relatorio investigasaun ne’e rasik halao iha fulan Agostu 2020 ligado ho kazu pedofilia ne’ebe involve eis padre Dasbach no visum ba orfaun 30 resin iha Topu Honis.

Relatorio ne’e rasik ‘koak’ ba publiku hafoin Padre Herminio Goncalves intrega ida ba Kay Rala Xanana Gusmao ho kapasidadade hanesan lideransa nacional.  Tuir Padre Herminio, laos deit nia intrega, maibe Kay Rala Xanana Gusmao mak husu ho hakraik a’an, nune’e nia mos intrega.

Ligado ba kazu ne’e, ba Tribunal Xanana konfesa, simu duni relatorio husi Padre Herminio, maibe la divulga sai ba publiku. Eis lider rezistensia rekuinese, hafoin le’e tia dokumentus sira nia senti isin fulun hamrik no interesante atu diskuti, nune’e intrega hikas relatorio refere ba eis Embaixador Timor Leste ba Englatera Joaquim Fonseca hodi intrega ba nia kaben Barbara Nazareth Oliveira husi ONG JU,S (Jurídico Social Consultoria), ne’ebe involve mos iha prosesu ne’e.

“Hau intrega relatorio ne’e ba Joaquim Fonseca hodi intrega ba nia kaben Barbara ne’ebe involve mos iha prosesu ne’e hodi hein oinsa ami bele diskuti tok, maibe hein ba hein laiha informasaun ikus relatorio ne’e koak fali ba publiku. Hau kumpriende prosesu, maibe hau intrega laos atu fo sai ba publiku, se’e fo sai ba publiku, ne’e Barbara maka fo sai,”tenik Xanana.

Rona tia deklarasaun ne’e, hafoin parte defesa remata preguntas, Ministerio Publiku reprezenta husi Matias Soares mos lansa kedas preguntas ba Kay Rala Xanana Gusmao ligado ho segredu justisa hodi hamosu tensaun emosaun oituan hodi hata’an ho lian a’as husi Kay Rala Xanana Gusmao to’o tuku meza dala tolu.

Juiz prezide kazu mos husu ba Ministerio Publiku atu la husu preguntas ses husi kontiudu prosesu, maibe parte Ministerio Publiku mos nafatin defende nune’e Juiz deside adia deskansa tia minutu lima hafoin kontinua fali.

Bainhira kontinua fali julgamentu parte rua iha ho fuan malirin nune’e Prokurador Matias Soares aproveita biban hodi hato’o ba Kay Rala Xanana Gusmao katak, hanesan autor justisa kumprimenta deit ba misaun servisu. Ho hakraik a’an, Matias rekuinese karik preguntas ou liafuan ruma ho ninia jestu a’as liu husu perdaun. Xanana Gusmao mos hata’an kedas katak, perdua ona nune’e kontinua fali julgamentu.

Iha julgamentu ne’e rasik, maske sasin Kay Rala Xanana Gusmao koalia ho lian a’as oituan maibe parte Prokurador konsidera normal nune’e nafatin mantein preguntas no hafoin remata julgamentu, eis Prezidente Republika no Primeiro Ministro ne’e mos hakbesik kedas ba prokurador Matias Soares hodi kumprimenta tuku liman ba malu nudar jestu katak, bele iha divergensia maibe objetivu ida deit ba hatur justisa ho lolos.

Entretantu Julgamentu ba kazu rasik sei kontinua fali iha fulan Janeiro 2022, hodi ba rona deklarasaun husi Media Lusa ho Tempo Timor. (Rio)