Politika

Tempu Badak, PN Finaliza Lei Desentralizasaun Administrativa ho Lei Poder Lokál

Tempu Badak, PN Finaliza Lei Desentralizasaun Administrativa ho Lei Poder Lokál

Smnewstl.com (Dili) — Tempu badak, Parlamentu Nasionál (PN) kinta lejislatura sei finaliza lei desentralizasaun administrativa no lei poder lokál, nune’e bele haruka bá Prezidente Repúblika atu promulga.

Prezidente Komisaun A ne’ebé trata bá (Assuntu Konstituisaun Poder Lokál), Deputadu Joaquim dos Santos ‘Boraluli’ hateten, PN diskuti ona lei kona-ba eleitorál munisipál iha munisípiu Aileu hamutuk artigu 135, tanba lei ne’e ko’alia liu kona-ba prosesu kandidatu prezidente kámara Munisipál ho asembleia munisipál nian.

“Problema sentrál iha lei eleitorál ne’e mak kria mekanízmu adekuadu atu sidadaun sira ezérse sira-nia direitu polítiku atu partisipa iha eleisaun bá deputadu eleisaun bá Prezidente kámara iha munisípiu sira, ida-ne’e mak ita regula iha ne’ebá,” dehan deputadu Joaquim dos Santos, bá jornalista Segunda (23/08/21) iha PN, Dili.

Deputadu Joaquim afirma, norma ne’e sei regula mós kompeténsia bá autoridade bá órgauns eleitorál munisipál nian, ligadu ho servisu knár servisu Komisaun Nasionál Eleisoens (CNE) ho Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE).

Norma refere mós sei regula kona-ba kompeténsia governu sentrál nian, relasiona ho kompeténsias munisipais ne’ebé lei atribui, tanba iha situasaun atuál Timor-Leste nian, husu ezekutivu atu implementa ho fazeadamente liu-liu bá munisípiu ne’ebé mak preparadu ona atu realizasaun eleisaun kámara Munisipál nian.

“Liga ho kompeténsias munisipais ne’ebé lei sei atribui, tanba ita-nia situasaun ne’e sei foun, ne’ebé lei ne’e mós ita husu par implementa karik labele dala ida de’it, maibé fazeadamente governu sentrál kria kondisaun atu autoridade eleitorál sira bele prepara eleisaun di’ak bá munisípiu sira-ne’ebé prontu ona,” dehan nia.

Bá Munisípiu ne’ebé seidauk preparadu, reprezentante povu ne’e subliña, lei ne’e nakloke, tanba ne’e depende bá governu sentrál atu kria kondisaun hodi prepara bá desentralizasaun poder, tanba konstituisaun RDTL fó dalan katak, desentralizasaun tenki halo ho lei.

“Ne’ebé ita halo lei rua ona, ida desentralizasaun poder horbainhira ita aprova iha Suai purvolta de 200 itál artigus, semana kotuk ita termina tan eleitorál munisipál. Artigu sira ami aprova hotu ona, hein semana oin tama fila-fali iha sesaun lejislativa mai kuandu hahú fali ita hatama relatóriu ho pareser kona-ba diskusaun espesialidade ninian, depois mak Parlamentu sei ajenda bá aprovasaun atu aprova iha finál globál,” nia dehan tan.

Lei poder no lei desentralizasaun administrativa ne’e, iha mós mekanízmu sira ne’ebé sidadaun sira bele aprezenta lista kandidatu bá eleisaun kámara Munisipál prezidente ho vise prezidente munisípiu tenki iha pakote ida.

“Sidadaun sira bele aprezenta lista bá prezidente ho vise prezidente, prezidente munisípiu ho vise prezidente munisípiu sira na’in-rua pakote, ne’ebé aban bainrua kandiatu karik tenki-ser mai pakote prezidente ho vise prezidente tuir lei ne’ebé iha,” dehan nia.

Alem de ne’e, populasaun eleitores sira mós bele hili deputadu atu bá tur iha kámara Munisipál liu husi partidu polítiku, mínimu ema na’in 13 to’o 21 sura husi eleitores 50.000.

“Depende iha totál populasaun eleitores, númeru standard bá leten mak 50.000, 50.000 mai kraik mínimu nia iha 13 deputadus, 50.000 bá leten másimu nia tenki iha 21 deputadus, varia entre 13 i 21 deputadus iha kámara Munisipál, sira-nia kompeténsia ne’e bá munisipál de’it halo assuntus munisipais, assuntu balun lei la fó bá sira, sira labele halo, assuntu balun sira bele halo, maibé tenki ratifika husi konsellu ministru,” tenik nia.

Nune’e Joaquim afirma, lei rua refere mak Prezidente Repúblika promulga iha tinan 2021 ne’e, maka tinan 2022 governu bele hahú implementa ona.(ant)


NOTISIA RELEVANTE


Komentariu

CITIZEN JOURNALISM
x
error: